Alles
ZJFT 2023

Wonderschone muziek in de wonderlijke combinatie van trompet en harp. Het openingsconcert in de kloosterkerk van Aduard zet lijf en leden in een meditatieve fietstourmodus. Giovanna Pessi en Tom Arthurs kennen elkaar uit kringen rond het ECM label. Sinds drie jaar werken ze aan hun trompet/harp duo. Het repertoire grijpt terug op zowel westerse klassieke als oosterse muziek. Er passeren muzikale pareltjes uit India, Chili en Uganda. De Brit Tom Arthurs speelde vorig jaar in Niehove de sterren van de hemel in het Miles Perkin Quartet. Behalve in de klassieke muziek is de Zwitserse Giovanna Pessi actief in het Christian Wallumrød Ensemble uit Noorwegen.

New Dutch Jazz Quintet bestaat uit vijf jonge jazzmusici van het Prins Claus Conservatorium. Hard-bop en post-bob was de inspiratie voor de band. Grootheden als Hank Mobley en Wayne Shorter dienden als voorbeelden. Het kleurenpalet van deze band is divers en wisselt moeiteloos tussen moderne en ‘klassieke’ jazzmuziek. Overlappende factor: het mag swingen!

Het 42 koppige Noordpool Orkest speelt op het podium van Zummerbühne in Maarhuizen het openingsconcert Who's Afraid of Red, Yellow and Blue. Met Oene van Geel, Steven Kamperman, Maripepa Contreras, Suzan Veneman en Farid Sheek. Klarinettist Steven Kamperman schreef in zijn residentie in het Van Doesburghuis in Parijs stukken die hij speciaal voor ZomerJazzFietsTour heeft bewerkt voor het 42 koppige Noordpool Orkest. Daarnaast veelkleurige stukken van Oene van Geel, hoboïste Maripepa Contreras, trompettiste Suzan Veneman en Daf Drum speler Farid Sheek.

Een saxofoonkwartet hoor je niet zo vaak meer. Het Artvark Saxophone Quartet is vanaf 2005 bezig met bijzondere samenwerkingen (bijvoorbeeld met Peter Erskine, Doudou n’Diaye Rose, Claron McFadden). Via minimal music van Philip Glass komen ze voor hun tiende album Mother of Thousand uit op Arvo Pärt en Aphex Twin. De heren hebben zich een jaar lang ingegraven in hun zelfgebouwde studio. Het zoeken naar die ene truffel heeft nog nooit zo urgent gevoeld. Op basis van korte ideeën ging het kwartet het experiment aan. Het resultaat is een dromerige wereld van klank en ruimte, hypnotiserende patronen en onvervalste blues. Een soundtrack voor een avontuurlijke fietstocht.

Dit Berlijnse drietal fungeert als een uitgebeende brassband. In het ruwe, energieke totaalgeluid zijn invloeden te bespeuren uit de freejazz en funk. Volgens de beproefde New Orleans-methode wordt er een krachtig geheel van gebrouwen. Ze hebben tegenwoordig de wind in de rug. Dit voorjaar werd de Insomnia Brass Band winnaar van de Deutsche Jazzpreis 2023. Drummer Christian Marien duikt later op zaterdag in het ZJFT-programma op met zijn eigen kwartet in de Allesboerderij bij Garnwerd.

Zangeres Una Bergin (dochter van saxofonist/bandleider Sean Bergin) heeft voor de ZJFT een speciale Snowapple in elkaar gezet. Bijna alle musici waren actief in Sean Bergin’s MOB, My Own Band die de ZJFT met aanstekelijke Zuid-Afrikaanse deunen meermaals op z’n kop heeft gezet. Snowapple neemt je mee in een speelse, soms absurde wereld, waar de humor om de hoek ligt. Het gezelschap met drie vocalisten presenteert eind september hun nieuwe plaat Wrong Feet in het Bimhuis. Schuur Huizinga krijgt alvast een voorproefje.

The Skypainters is in 2017 op het Groningse Prins Claus Conservatorium opgericht door componist en gitarist Kirill Dumchenko. Stilistisch kan de muziek worden omschreven als een samensmelting van moderne jazz en romantische klassieke muziek. Kirill noemt het impressionistische Jazz. The Skypainters werken aan een open geluid, lichtvoetig en beweeglijk. Soms krijgt de muziek versterking van operazang, net als bij de filmmuziek van Ennio Morricone.

foto: Julia Dumchenko

Het Zummerbühne Kwartet is een instant-formatie in de waarste betekenis van het woord. Het idee voor dit concert kwam op bij de eerste gesprekken met Zummerbühne. En we hebben de ideale locatie gevonden voor de ontdekkingstocht van deze vier musici: het kerkje van Obergum. Maripepa Contreras is één van beste jazz-hoboïsten ter wereld, Suzan Veneman betovert door haar soulvol en energiek spel, Sergej Bolotny kan zijn virtuositeit in de impro kwijt en met Farid Sheek met zijn klassieke Iraanse Daf Drum is het uitzonderlijke klankpalet van dit kwartet compleet. Na het openingsconcert met het Noordpoolorkest op Maarhuizen racen de musici naar Obergum om daar bij aankomst stante pede te spelen: instant-impro van wereldniveau.

foto: Petra Beckers

Rudi Mahall stond samen met pianiste Aki Takase in 2009 op de planken in Niehove met Aki & The Good Boys. Veertien jaar later maakt de keiharde basklarinettist het podium opnieuw onveilig in een project van een pianist. Dit keer is Uwe Oberg met de muziek van Steve Lacy aan de beurt. Uwe Oberg is als jazz-improvisator regelmatig op pad met mensen als Gebhard Ullmann, Silke Eberhard, Joe Fonda en Gerry Hemingway. Voor het project Lacy Pool staat het werk van Steve Lacy centraal. De Amerikaan uit Parijs staat bekend om zijn interpretaties van Thelonious Monk stukken, maar zelf heeft hij ook veel muziek geschreven. Zijn omvangrijke repertoire bevat niet minder dan 130 albums. Genoeg om uit te kiezen.

Gitarist Marzio Scholten is niet voor één gat te vangen. Op de recente digitale uitgave Ruis komen zowel Spinvis als Nico Dijkshoorn op de proppen. Met de omschrijving gitaarmuziek kom je misschien wel het dichtst bij zijn denkbeeldige filmscores. Paris Texas, Twin Peaks, dat soort sferen roept hij op met Ruis. aast zijn solowerk speelt Marzio Scholten in de indie-rockband Opera Alaska, die hij samen met Marien Dorleijn Moss) aanvoert. In Sauwerd worden de muzikale landschappen van Marzio Scholten mede ingekleurd door collega gitarist Sam van Hoogstraten.

Bassist en bandleider Esat Ekincioglu zet voor Turkish Pumpkin zijn joker in met een enthousiast blazersduo. Koen Boeinga en Giuseppe Doronzo weten elkaar op te zwepen tot intense climaxen. De pompoensoep bestaat uit een vrije groove van het Afro-Anatolische continent terwijl de band improviseert op bijvoorbeeld bruilofts- en begrafenismuziek uit het nabije Oosten. Zowel bassist Esat als saxofonist Giuseppe hebben hun opleiding achter de rug op het PCC Groningen. Samen zijn ze ook de ruggengraat van het succesvolle mediterrane AVA Trio. In Turkish Pumpkin horen we een nieuwe generatie Nederlandse improvisatoren.

Bert Kleijn is een naam uit de hoogtij jaren van de Groninger Freefunk lichting. De drummer was in de jaren ’80 te horen met Gerard Ammerlaan’s Artisn’t en in het Johan Huizing Kwartet. Nu houdt hij zich ritmisch bezig met het Groninger trio Timber3 waar invloeden van Bill Frisell en Julian Lage hoorbaar zullen zijn. De Timber3-mannen nodigden tenorsaxofonist Hans Wijnbergen uit voor een Sonny Rollins effect. We kunnen dan horen of de saxofonist zijn oude voorliefde voor harde tenoren nog altijd in ere houdt. De huidige studiobaas uit Roderwolde en initiator van Draslanden Jazz stond in zijn jonge jaren immers niet voor niets bekend als Hans ‘Scheursax’ Wijnbergen.

Deze winter bivakkeerde rietblazer Steven Kamperman een aantal maanden in het Theo van Doesburghuis in Parijs. De Utrechter liet zich door de bijzondere architectuur, geometrische vormen en primaire kleuren inspireren en schreef de suite Maison Moderne. De klarinettist Kamperman deed de ZJFT met zekere regelmaat aan. Samen met altviolist Oene van Geel speelde hij met Fransman en tubaspeler Michel Godard. En met Sanem Kalfa en George Dimitriu in het Horizon Trio. Deze keer klinkt ook nieuw werk in speciale arrangementen van Kamperman en van Geel voor het grote Zummerbühne orkest in Maarhuizen.

Violist en gitarist George Dumitriu uit Boekarest heeft voetstappen liggen in Groningen. Zijn combinatie van snaren met live elektronica wordt zeer gewaardeerd in formaties rond Alex Simu, Kaja Draksler en Eve Risser. Het duo met vocaliste Sanem Kalfa bestaat deze zomer vijftien jaar en kent zijn oorsprong ook in stad. Begin dit jaar presenteerde George Dumitriu in het Bimhuis zijn nieuwste soloproject: Monk on Viola, waar hij de muziek van Thelonious Monk uitpluist en als improvisator weer opnieuw in elkaar zet. Een spannende exercitie waar je in Fransum met je neus bovenop wilt zitten.

De Zwitserse saxofonist Omri Ziegele deed in 2010 de ZJFT aan met pianiste Irène Schweizer. Ze lieten zich inspireren door Zuid-Afrikaanse muziek van hun Intaktcd Where’s Africa. Deze zomer staat er weer een Intaktcd op stapel. De uit Zürich afkomstige autodidact heeft een saxofoongeluid dat doet denken aan Ornette Coleman of Eric Dolphy. Aan het begin van hun korte tournee komt Omri Ziegele met Han Bennink achter het slagwerk en Christian Weber op contrabas voor een eenmalig concert in Nederland naar Garnwerd. Het Tomorrow Trio werkt naar een kookpunt en beheerst de kunst van het stoom afblazen.

De Britse pianist Veryan Weston was een van de vaste gasten op de ZJFT. Zijn optredens met stemkunstenaar Phil Minton, of in bands met Luc Ex (Roof, 4Walls) zijn legendarisch. Lang geleden allemaal. Dus is het tijd om Veryan Weston’s huidige duo met Trevor Watts aan het werk te zien. De 84-jarige saxofonist Trevor Watts was al vroeg in de Engelse improvisatiemuziek actief met het Spontaneous Music Ensemble (John Stevens) en het London Jazz Composers’ Orchestra (Barry Guy). Zijn eigen band Amalgam stamt uit de late jaren zestig. Later onderzocht hij Afrikaanse muziek in Moiré Music. Het duo Trevor Watts/Veryan Weston bestaat ruim 20 jaar. Hun muzikale dialogen zijn te volgen in de kerk van Feerwerd.

Het Hydra Ensemble uit Rotterdam komt uit de koker van de bassist Gonçalo Almeida. De Portugees is op de ZJFT geen onbekende. Hij is eerder te gast geweest met prachtconcerten van The Selva, Rodrigo Amado’s The Attic, LAMA Trio en Spinifex. Collectieve improvisaties, minimal en ambient vormen de basis van het Hydra Ensemble. De muzikale achtergronden in dit strijkgezelschap lopen uiteen van hardcore punkjazz, hedendaagse muziek tot industrial. Zo heeft elektronicaspecialist Rutger Zuydervelt een uitgebreide undergroundcarrière onder zijn pseudoniem Machinefabriek. Verwacht dit jaar in Oldehove geen gezellige meezingers.

Voor de jazzfietser met een goed geheugen hoeft tenorsaxofonist Thomas Borgmann geen onbekende te zijn. Hij speelde in 1999 een duoconcert met de New Yorkse avant-garde pianist Borah Bergman en in 2011 was hij met zijn Berlijnse powertrio Boombox te gast in Oostum (waar ze te laat arriveerden, de kerk was al volgestroomd, zie foto). In Ruf Der Heimat staat Borgmann nog steeds stevig aan het roer. Vroeger met wervelwind Peter Brötzmann, tegenwoordig met de behendige trombonist Christof Thewes. Al drie decennia is voor dit vurige kwartet geen zee te hoog.

De melodieuze aanpak in het nieuwe trio van saxofonist Frans Vermeerssen doet denken aan All Ears, zijn succesvolle quintet dat eind jaren tachtig aan de weg timmerde met de New Yorkse trompettist Herb Robertson en de onlangs overleden gitarist Piet Hoeksma. Daarna volgde een jarenlange samenwerking met pianist Michiel Braam en ook nam Vermeerssen plaats op de stoel van Willem Breuker voor de serie laatste concerten van het Breuker Kollektief. Tegenwoordig is de saxofonist op pad zonder akkoordinstrument. Het geeft hem alle vrijheid om zijn voorliefde voor grote tenoristen uit te werken (Yusef Lateef, Rahsaan Roland Kirk). Dit voorjaar kwam een nieuwe Vermeerssen Trio cd uit: The Trail.

De Nijmeegse saxofonist en bandleider Bo van de Graaf komt voortdurend met nieuwe dingen, maar zijn vaste orkest I Compani is sinds 1985 een blijvertje. Van instrumentale Annie MG’s Ja Zuster Nee Zuster liederen tot gesproken woord met Simon Vinkenoog of Gato Barbieri’s filmmuziek van Last Tango in Paris. Nu komt hij met Het Artis Orkest dat een combinatie brengt van poëzie en dierenverhalen, voorgedragen door vocaliste Monique De Adelhart Toorop begeleid door vier musici die composities van pianist Guus Janssen en Bo van de Graaf uitvoeren. Hun stukken dragen namen als Muizenblues en Pigs in love. Uiteraard mag Misha Mengelberg’s De Sprong, O Romantiek der Hazen niet ontbreken.

Clarimba werd in 2021 opgericht door basklarinettiste Femke van den Bergh en percussionist Samuel Gonzalez. Zij spelen nieuw gecomponeerd werk van jonge componisten. Naast marimba wordt gebruik gemaakt van slagwerk en tape. De wisselwerking met publiek is belangrijk voor Clarimba. Ze speelden onder andere op Festival UbbHill als programmering van Moderne Muziek Nijmegen, op Roeg Klassiek en speelden de concerttours Pump up the Volume en Flying Dutchmen in de provincie Groningen.

DE SURPRISE ACT VAN ZJFT 2023 WORDT: GUY SALAMON GROUP
De Israëlische Amsterdammer Guy Salamon heeft speciaal voor de ZJFT een spectaculaire groep samengesteld, die bestaat uit een nieuwe lichting jonge jazzmusici. De slagwerker leerde het klappen van zweep op jazzscholen in Tel Aviv en New York. Zijn inventieve composities laten een kleurrijke waaier van invloeden horen. Van Kurt Weil via klezmer naar Zuid-Amerikaanse muziek en via de jazz weer terug. Weblog Jazzenzo komt over zijn recente cd Creatures! Creatures! tot de volgende slotsom: ‘een luisterfeest: vrije en uitermate levendig klinkende muziek waar je blij van wordt!’.

Dit is de eerste band die de Berlijnse drummer Christian Marien onder eigen naam presenteert. Hij was op zoek naar muzikanten met een groot hart en dito oren. En hij is er met deze bezetting in geslaagd om mensen bij elkaar te zetten die Marien’s composities steeds opnieuw kunnen ontdekken en vormgeven. Soms klinkt het als Ornette Coleman’s Prime Time met Jasper Stadhouders in de rol van James Blood Ulmer. Dan weer is Tobias Delius aan zet en lijkt de timing op een Delius Kwartet. Bassist Antonio Borghini is in dit gezelschap een onafhankelijke kracht. En de drummer? Die heeft vrij spel, want het is zijn band.

In Groningen maakten we in 1996 voor het eerst kennis met trompettist Dave Douglas in een overrompelende set van John Zorn’s Masada op de Jazzmarathon. Dave Douglas was toen 33. Inmiddels heeft hij een kleine zestig albums onder eigen naam opgenomen. Een hele mooie is Mountain Passages uit 2005, dat hij uitbracht op zijn Greenleaf label (in Europa op Koch label). Invloeden uit de jazz, klassieke en Oost-Europese volksmuziek zijn de ingrediënten. De Amerikaanse trompettist heeft de ideale band van toen weer bij elkaar gehaald. Een bekende figuur uit de sterbezetting is klarinettist Michael Moore uit Amsterdam. De Canadese drummer Dylan van der Schyff speelde al eerder in 2001 op de ZJFT met Tobias Delius en Cor Fuhler.

Saxofonist Iman Spaargaren werkt al een jaar of tien met de vaste ritmesectie van twee Argentijnse Amsterdammers. Guillermo Celano, gitaar en drummer Marcos Baggiani. Eerst als Undercurrent Trio en nu in Spaargaren’s nieuwe Undercurrent Orchestra. De muziek voor de grote bezetting kan moeiteloos worden gebruikt als filmmuziek. Met gitarist Celano speelde hij in de band Thelonious4. Met gitarist Mark Tuinstra in het drumloze trio Pelican Three en voor zijn Spaargaren Quintet werkte hij met Jasper le Clercq, Paul Pallesen en Yonga Sun. Een druk baasje, die Iman. Hij zou in Nederland eigenlijk wereldberoemd moeten zijn.

In Garnwerd staat weer een ZJFT-tent als centraal meetingpoint met gezellige eetstalletjes. De tent doet ook weer dienst als een muziekpodium voor overdag en ‘s avonds voor het slotfeest. Dit jaar komt Naked Ears, de jazzfunkband van bassist Jasper de Beer, die we in het dagelijks leven kennen van de Amsterdam Klezmerband. Samen met gitarist/producer Gil Lopez brengt de achtmansband een opwindende mix van funk grooves, P-funk, ska en afrobeat. Als speciale gast komt de Amerikaanse zanger/trombonist Joseph Bowie van Defunkt mee.

En extra: DJ Swoolish in de tent.